Қазіргі таңда ақпарат заманы орнады. Күн сайын адам миына мыңдаған жаңа мәлімет түседі: сабақ, жаңалықтар, әлеуметтік желілер, түрлі курс пен кітаптар. Осындай көп ақпараттың ішінен керегін тез жаттап, есте сақтау — әр оқушы мен студент үшін маңызды қабілет. Бұл қабілет табиғи дарыған қасиет емес, ғылым арқылы дамытылатын дағды екенін білесіз бе?
Төменде ғалымдар мен нейропсихологтар дәлелдеген ақпаратты тез жаттаудың ең тиімді бес ғылыми тәсілін ұсынамыз.
«Қайталап оқудың орнына – аралықпен қайталау
Мидың ұзақ мерзімді жадына ақпаратты сіңіру үшін оны белгілі уақыт аралығында қайта еске түсіріп отыру қажет.
Мысалы:
- 1-ші оқу – бүгін;
- 2-ші қайталау – ертең;
- 3-ші – 3 күннен кейін;
- 4-ші – 1 аптадан соң;
- 5-ші – 1 айдан соң.
Бұл тәсілдің тиімділігі Эббингауздың «ұмыту қисығы» теориясымен дәлелденген. Адам бір ақпаратты бір рет оқыса, 24 сағаттан кейін оның 70%-ын ұмытады. Ал жүйелі қайталау арқылы есте сақталу деңгейі бірнеше есе артады.
Ассоциация мен байланыс құру әдісі
Ми жаңа ақпаратты бұрынғы біліммен байланыстырғанда ғана оны тез қабылдайды.
Бұл – психологияда дәлелденген құбылыс.
Мысалы, тарих сабағында белгілі бір датаны таныс оқиғамен немесе адамның есімімен байланыстыру, ал химияда элементтерді түс, иіс немесе бейнемен елестету ақпаратты тез бекітеді.
Ассоциация неғұрлым ерекше және қызық болса, соғұрлым жақсы есте қалады.
Ми қызметін қолдайтын ұйқы мен демалыс
Ғалымдар дәлелдегендей, адам ұйықтап жатқанда ми ақпаратты өңдеп, жүйелейді. Сондықтан ұйқы алдында оқыған мәлімет ұзақ сақталады.
Сонымен қатар, қысқа серуен, таза ауа және физикалық белсенділік мидың қан айналымын жақсартып, есте сақтау қабілетін арттырады.
Керісінше, шаршау мен стресс ақпаратты қабылдауды баяулатады.
Қосымша тәсілдер:
Ақпаратты бөліктерге бөліп оқу («chunking» әдісі);
- Әуен немесе ритм арқылы жаттау (мысалы, формуланы әнмен есте сақтау);
- Қысқаша жазбалар мен фишкалар қолдану;
- Материалды нақты мақсатпен оқу («нені және не үшін жаттаймын?» деп өзіңізге сұрақ қою).
Ақпаратты тез жаттау бұл миға салмақ салу емес, керісінше оны дұрыс қолдану. Ғылыми тәсілдерді пайдалану арқылы кез келген адам есте сақтау қабілетін дамытып, оқу процесін жеңіл әрі нәтижелі ете алады.
Бастысы жүйелілік, қызығушылық және дұрыс демалыс. Сонда ғана білім мықты есте сақталып, ұзақ уақыт бойы ұмытылмайды.
Айдидар Нүркен
11 “Б” сынып оқушысы
