Finreview порталы Қазақстанның мемлекеттік бюджетіне түсетін салықтың үштен бірі шетелдік отыз ірі компанияға тиесілі екенін, мұнайдан кейінгі орында темекі компаниялары тұрғанын хабарлады.
2020 жылдың қазанына дейін іскерлік белсенділікті ынталандыру үшін көптеген қазақстандық компаниялар салық төлемдерінен босатылған.
Бір жыл ішінде Қазақстанда шетел қатысатын компаниялар 2,2 мың бірлікке көбейген.
2020 жылдың 1 қарашадағы ақпарат бойынша елде 22,1 мың шетелдік компания жұмыс істейді. Өткен жылмен салыстырғанда олар 11,2 пайызға артқан. Компаниялардың 97,4 пайызы немесе 21,5 мың шағын кәсіпорын нысанында тіркелген.
Сарапшылардың айтуынша, шетелдік компаниялар көбіне көтерме және бөлшек саудаға қатысады. Мұнда 8,7 мың кәсіпорын жұмыс істейді. Бұдан әрі шетелдік бизнесмендердің танымалдылығы бойынша 2,3 мың компания жұмыс істейтін құрылыс секторы және жұмыс істеп тұрған 1,7 мың кәсіпорын кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет саласына тиесілі.
Отыз ірі шетелдік компания бюджетке түсетін барлық салықтың үштен бір бөлігін қамтамасыз етеді.
Кейінгі бес жылда тұрақты өсуден кейін мемлекеттік бюджетке түсетін салық түсімдері орташа алғанда 17% – ға өскен. 2020 жылдың он айының қорытындысы бойынша төленген салықтардың жалпы сомасы өткен жылмен салыстырғанда 10,7% – ға төмендеген.
Бюджетке қосымша 6,4 трлн теңге түскен. Бұл төлемдердің үштен бірі ірі шетелдік компаниялардың отыздығына тиесілі екенін көрсетеді.
Дәстүрлі түрде салық түсімдерінің негізгі бөлігін мұнай-газ секторы қалыптастырады. Бұл компаниялардың үлесіне отыз ірі шетелдік салық төлеушілердің барлық төлемдерінің 74 пайызы тиесілі.
Бұдан әрі рейтингте темекі өндіретін үш ірі шетелдік компания тұр. Олар Джей Ти Ай Қазақстан, Филип Моррис Қазақстан және Бритиш Американ Тобакко Қазақстан Трейдинг. Олар 240,2 млрд теңге салық төлеген.
Темекіден кейін металлургия саласы тұр. Олардың салық аударымы 161,5 млрд теңгеге жеткен.
Мемлекеттік бюджетке ең көп салық төлейтін шетелдік компаниялар
Отыз ірі шетелдік салық төлеушілердің ішінде шамамен 37 пайызын “Теңізшевройл” мұнай мен газ өндіру және сатумен айналысатын бірлескен кәсіпорын төлейді. Компанияның құрылтайшылары 50 пайыз акциясы бар Chevron (АҚШ), 25 пайыз акциясы бар ExxonMobil (АҚШ), 20 пайыз акциясы бар “ҚазМұнайГаз” және 5 пайыз акциясы бар LukArco (Ресей).
2020 жылдың он айында “Теңізшевройл” 832,1 млрд теңге салық төлеген.
Екінші орында “Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.” консорциумы. Консорциум үлесінің 29,25 пайызы Royal Dutch Shell plc (Нидерланды, Ұлыбритания), 29,25 пайызы – Eni (Италия), 18 пайызы – Chevron (АҚШ), 13,5 пайызы – “Лукойл” (Ресей), 10 пайызы – “ҚазМұнайГаз” – ға тиесілі.
Жыл басынан бері “Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.” 398,5 млрд теңге салық төлеген.
Көшбасшылар үштігін акцияларының 70 пайызы Glencore International (Швейцария) кәсіпорнына тиесілі “Казцинк” ЖШС, ал 30 пайызын “Тау-Кен Самұрық” компаниясы толықтырып тұр.
“Қазмырыш” мемлекеттік бюджетке 109,3 млрд теңге құйған.
