Қазақстанда бедеулікке қатысты ресми статистика өсіп келеді. 2021 жылы мұндай диагнозбен тіркелген қазақстандықтардың саны 21,8% көбейіп, 21,4 мың адамға жеткен. Оның ішінде 7,9 мың азамат фертильді проблемаларды алғаш рет байқап, тіркелгендер, деп хабарлайды Kazaknews.kz тілшісі.
Жалпы ресми статистикада әйелдердің үлесі көп. Аталған кезеңнің аяғында денсаулығына байланысты жүкті бола алмаған 19,9 мың қазақстандық әйел (22,8% көбейген) еліміздің медицина мекемелерінде тіркелген. Тағы 1,5 мың жұп ерлердің бедеулігіне байланысты ата-ана бола алмаған (2020 жылмен салыстырғанда 10,4% көп).
Әрине, елімізде бедеулікке ұшыраған жұптар саны бұдан да көп. Сондай-ақ, жасанды ұрықтандыру арқылы жүкті болу үшін шетелге кеткен азаматтар да бар екенін ескеріңіз.
Қазақстандық репродуктивті медицина қауымдастығының (ҚРМҚ) мәліметінше, қазақстандық ерлі-зайыптылар арасында бедеулік жиілігі 12%-дан 16%-ға дейін ауытқиды. Яғни, шын мәнінде, әрбір алтыншы жұп бала сүйе алмай жүр.
Бұл көрсеткіш жоғары ма?
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылары 15%-дық деңгейге жеткенде бедеулік мемлекеттік проблемаға айналып, ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіреді деп есептейді. Еуропа елдерінде бедеулік небәрі 10%, АҚШ пен Аустралияда 15%-ды құрайды. Ресейде бедеулік үлесі 17,5%-ға жетеді.
Қазақстандағы ерлер мен әйелдердің бедеулігі туралы ресми деректердің орасан зор айырмашылығы (10 еседен астам) ерлі-зайыптылардың баласыз қалуына көбінесе әйел «кінәлі» деген тұжырымға алып келеді. Бірақ ҚРМҚ сарапшылары олай емес дейді.
Қауымдастық президенті Вячеслав Локшиннің мәліметінше, бедеулікте әйелдер мен еркектердің үлесі шамамен бірдей (40%–60%). Көбіне жұптардың екеуі де бедеулік болған кезде қосарланған фактор бар (30%-дан 48%-ға дейін).
Ер адамдар, әдетте, дәрігерлерге жиі бармайды. Бұл қазақстандықтардың менталитетімен де, бедеулікке әкелетін аурулардың физиологиялық ерекшеліктерімен де байланысты — оларда айқын клиникалық көріністер жоқ. Адамға ештеңе зиян келтірмейді, ал фертильді проблемалар тек сынақтардың нәтижелері бойынша белгілі болады.
Ерлердің тексерілмеуіне Қазақстан әлеуметтік даму институты сарапшылары 2022 жылы жүргізген социологиялық зерттеулердің нәтижелері де дәлел. Сауалнама нәтижелері бойынша, кейінгі бес жылда ер респонденттердің тек 34,4%-ы репродуктивті денсаулыққа қатысты қандай да бір тексерулерден, медициналық тексерулерден өткені белгілі болды. Гинекологқа немесе репродуктологқа жүгінген әйелдердің үлесі жоғары болды: 53,4%.
Айта кету керек, кейінгі екі жылда Денсаулық сақтау министрлігі ЭКҰ-ға арналған квоталарды айтарлықтай арттырды. 2021 жылы олардың саны бес есе көбейді — 1,3 мыңнан 7 мың хаттамаға дейін. 2022 жылы квота бойынша 6,4 мың қазақстандық отбасы ЭКҰ процедурасынан өткен.
Еліміздің жетекші репродуктолог мамандары үкіметтің квоталарды ұлғайту туралы шешімін ЭКҰ сияқты қымбат емді ала алмайтын баласыз жұптарға үлкен көмек екенін айтады.
