Astana Club 2021 аясында Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Лидия Пархомчик Ауғанстанның жаңа үкіметі мен Тәжікстан арасындағы шиеленіс деңгейіне баға берді.
Тәжік-ауған шиеленісі қалай басталды?
Қыркүйек айының соңында “Талибан” (Қазақстанда тыйым салынған) құрған ауған үкіметінің вице-премьері Мулла Абдул Ғани Барадар Тәжікстанды Ауғанстанның ішкі істеріне араласады деп айыптады.
“Осыдан кейін Тәжікстанмен шекаралас арнайы әскери батальондардың орналасуы туралы ақпарат жағдайды едәуір ушықтырды”, – деді Лидия Пархомчик.
Сарапшы сондай-ақ, осы оқиғаға дейін тәжік тарапы тәжік-ауған шекарасының Бадахшан учаскесіне ықтимал шабуыл туралы алаңдаушылық білдіргенін атап өтті.
“Әңгіме, атап айтқанда, құрамына этникалық тәжіктер кіретін “Джамаат Ансаруллах” тобының содырлары туралы болды. Аталған топтың көшбасшысы Махди Арсаланның Тәжікстанға басып кіруге дайындығы туралы мәлімдемесі шиеленіс дәрежесін одан әрі арттырды”, – деп түсіндірді қазақстандық саясаттанушы.
Пархомчик Тәжікстанның шекаралық инфрақұрылымына жекелеген террористік топтардың шабуыл жасау ықтималдығы едәуір артқанын айтты.
Экономикалық тәуелділік
Сарапшы атап өткендей, “Талибан” күштерінің жаппай басып кіруі туралы әңгіме жоқ, өйткені билікке келген талибандар үшін елде энергетикалық күйреуге жол бермеу үшін Тәжікстанмен экономикалық байланыстарды сақтау өте маңызды.
“Ауған энергия жүйесі Тәжікстан, Өзбекстан және Түркіменстаннан электр энергиясын жеткізуге байланысты. Бұл елде тұтынылатын электр энергиясының жартысын құрайды. Ауғанстанның көршілер алдындағы электр энергиясы үшін жиынтық қарызы шамамен 62 млн долларды құрайды, оның ішінде Тәжікстанның үлесі 1,1 млн доллар. Ауған энергетикалық корпорациясы қазірдің өзінде электр энергиясын экспорттаушыларға қарызды төлеуге уәде берген хаттар жіберді”, – деді Лидия Пархомчик.
Тәжікстан өз тарапынан оңтүстік көршісіндегі гуманитарлық апаттың алдын алу үшін қыс мезгілінде электр энергиясын беруді тоқтатпауға келісті.
“Сонымен бірге Душанбе Кабул электр энергиясын жеткізу үшін елдің банк жүйесі тұрақтанғаннан кейін ғана төлей алатынын нақты түсінеді”, – деді саясаттанушы.
Пархомчик қазіргі агрессивті риторика тараптар арасындағы өзара іс-қимыл сипатына әсер етуді жалғастырып жатқанын, алайда Ауғанстан мен Тәжікстан арасындағы қарым-қатынас үшін мүмкіндіктер терезесі сақталатынын атап өтті.
 сарапшысы Лидия Пархомчик Ауғанстанның жаңа үкіметі мен Тәжікстан арасындағы шиеленіс деңгейіне баға берді.){kind=link}